Η συμπεριφορά του μικρού σας παιδιού είναι φυσιολογική ή πρέπει να σας ανησυχεί; Δείτε πώς μπορείτε να το καταλάβετε.
Ξεσπάσματα, γκρίνια, επιλεκτικό φαγητό: Είναι φυσιολογικά ή κάτι πάει λάθος;Αν έχεις βρεθεί ποτέ να αναρωτιέσαι αν η τελευταία «καλλιτεχνική» έκρηξη του νηπίου σου είναι κάτι φυσιολογικό ή σημάδι ανησυχίας, να ξέρεις πως δεν είσαι μόνη σου. Ένα λεπτό παίζει ήσυχα με τα τουβλάκια του και το επόμενο… στα πετάει στο κεφάλι γιατί τόλμησες να του σερβίρεις φαγητό στο μπλε πιάτο αντί για το κόκκινο.
Αυτό ακριβώς το μετέωρο ερώτημα –τι είναι φυσιολογικό και τι όχι– είναι που μας κρατά ξύπνιες στις 2 τα ξημερώματα, να γκουγκλάρουμε «είναι φυσιολογικό να…».
Η ειδικός στη θετική ανατροφή, συγγραφέας και πιστοποιημένη coach Devon Kuntzman (ειδικός σε θέματα ανατροφής παιδιών), είναι καθυσηχαστική. Το 90% όσων σε στέλνουν να κρυφτείς στην κουζίνα τρώγοντας κρυφά κράκερς, είναι απόλυτα φυσιολογικό.
Συμπεριφορές που μοιάζουν προβληματικές αλλά… είναι απλώς Δευτέρα
Πριν αρχίσουμε να μιλάμε για “καμπανάκια”, αξίζει να θυμηθούμε ποιες νηπιακές συμπεριφορές είναι αναμενόμενες, έστω κι αν μας φαίνονται «υπερβολικές».
Σύμφωνα με την Devon Kuntzman, οι πιο συχνές ανησυχίες των γονιών περιλαμβάνουν:
- Χτυπήματα και δαγκώματα
- Ξεσπάσματα / κρίσεις θυμού
- Επιλεκτικότητα στο φαγητό
- Κολλητικότητα και άγχος αποχωρισμού
- Παροδικές «οπισθοδρομήσεις» (στο λόγο ή την τουαλέτα)
- Μηδενική διάρκεια συγκέντρωσης
Αν όλα αυτά σου θυμίζουν το σπίτι σου, δεν μεγαλώνεις έναν μίνι Χάνιμπαλ Λέκτερ. Μεγαλώνεις έναν άνθρωπο, του οποίου ο εγκέφαλος είναι… υπό κατασκευή. Το κομμάτι που ελέγχει τις παρορμήσεις και τη λογική (προμετωπιαίος φλοιός) δεν θα ωριμάσει πλήρως πριν τα 20+.
Οπότε, όχι – δεν είναι υπερβολικό που το παιδί σου καταρρέει επειδή έκοψες το τοστ σε τρίγωνα αντί για τετράγωνα. Είναι… τυπικό δίχρονο.
Πότε όμως πρέπει να προβληματιστώ;
Το μεγάλο ερώτημα παραμένει: Πώς ξεχωρίζεις τη φυσιολογική νηπιακή συμπεριφορά από κάτι που ίσως χρειάζεται παρακολούθηση;
Η Kuntzman προτείνει να παρατηρείς τη συχνότητα, τη διάρκεια και την ένταση της συμπεριφοράς. Ρώτα τον εαυτό σου:
- Γίνεται κάθε μέρα ή περιστασιακά;
- Είναι κάτι που περνά γρήγορα ή σε εξαντλεί συναισθηματικά;
- Συμβαίνει σε συγκεκριμένες συνθήκες (π.χ. πείνα, κούραση) ή παντού;
- Επηρεάζει αρνητικά την καθημερινότητά σας – π.χ. παιχνίδι, σχέσεις, ρουτίνες;
- Εξελίσσεται συνολικά το παιδί ή φαίνεται “κολλημένο” σε κάποια δεξιότητα;
Αν απαντάς “ναι” σε αρκετά από τα παραπάνω, ίσως ήρθε η ώρα να ψάξεις λίγο βαθύτερα.
Όταν το «φυσιολογικό» γίνεται κόκκινη σημαία
Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό, όμως υπάρχουν κάποιες συμπεριφορές που δείχνουν πως ίσως χρειάζεται επαγγελματική υποστήριξη:
Πότε να εμπιστευτείς το ένστικτό σου:
- Φαγητό: Τρώει μόνο 5–10 συγκεκριμένες τροφές ή έχει αποκλείσει ολόκληρες υφές/ομάδες τροφίμων.
- Οπισθοδρομήσεις: Κρατούν πάνω από 4–6 εβδομάδες ή σχετίζονται με βασικές δεξιότητες (π.χ. λόγος, κινητικότητα).
- Λόγος/επικοινωνία: Δεν λέει 50 λέξεις μέχρι τα 2 ή δεν συνδυάζει δύο λέξεις.
- Κοινωνική επαφή: Δεν κάνει βλεμματική επαφή, δεν αντιδρά όταν του φωνάζεις το όνομά του.
- Ξεσπάσματα: Κρατούν 30–45 λεπτά, συμβαίνουν πολλές φορές μέσα στη μέρα και δυσκολεύεται να ηρεμήσει.
- Επιθετικότητα: Συχνό δάγκωμα, χτύπημα, χτύπημα κεφαλιού – χωρίς βελτίωση.
- Απόσυρση: Δεν δείχνει ενδιαφέρον για παιχνίδι ή φαίνεται “χαμένο στον κόσμο του”.
- Αισθητηριακές ευαισθησίες: Καλύπτει τα αυτιά με ήχους, κάνει εμετό με συγκεκριμένες υφές κ.λπ.
Φάση ή μοτίβο; Αυτό είναι το ζητούμενο
Μια φάση είναι σύντομη, συνήθως διαρκεί λίγες ημέρες ή εβδομάδες και σχετίζεται με εξελικτική αλλαγή ή στρες (π.χ. νέο αδερφάκι, παιδικός σταθμός, μετακόμιση).
Ένα μοτίβο είναι κάτι επίμονο, διαρκεί μήνες, δεν υποχωρεί και επηρεάζει την καθημερινή ζωή της οικογένειας.
Μην πανικοβληθείς με κάθε «πισωγύρισμα»
Τα νηπιάκια έχουν συχνά παροδικές οπισθοδρομήσεις – ειδικά σε περιόδους αλλαγής. Αν όμως βλέπεις παλινδρόμηση σε βασικές αναπτυξιακές δεξιότητες (κοινωνικές, γλωσσικές, κινητικές) που κρατά πάνω από 4-6 εβδομάδες, αξίζει να το διερευνήσεις.
Πώς να παρακολουθείς τη συμπεριφορά
Η Kuntzman προτείνει να καταγράφεις:
- Ημέρα και ώρα
- Πού ήσασταν
- Τι έγινε λίγο πριν
- Πώς αντέδρασες εσύ
- Πώς αντέδρασε το παιδί
- Πόσο διήρκεσε
Αυτά τα δεδομένα είναι πολύτιμα αν χρειαστεί να ζητήσεις βοήθεια από ειδικό.
Οι μύθοι που μας κρατούν πίσω
Οι παρακάτω φράσεις, όσο «καλοπροαίρετες» κι αν είναι, συχνά καθυστερούν την αναγκαία παρέμβαση:
- «Θα του περάσει.»
- «Τα αγόρια μιλάνε πιο αργά.»
- «Είναι απλά τα terrible twos.»
- «Αν ήμουν καλύτερη μαμά, δεν θα συνέβαινε αυτό.»
Όχι. Δεν φταις εσύ. Και ναι – είσαι υπέροχη μαμά ακριβώς γιατί ανησυχείς και ψάχνεις λύσεις.
Η ουσία: Μη φοβηθείς να ζητήσεις βοήθεια
Το να ζητάς υποστήριξη δεν σημαίνει ότι αποτυγχάνεις – σημαίνει ότι κάνεις το καλύτερο για το παιδί σου. Εμπιστεύσου το ένστικτό σου. Παρατήρησε. Κατάγραψε. Ρώτα. Ζήτησε βοήθεια.
Ο Devon Kuntzman, ειδικός σε θέματα ανατροφής παιδιών και συγγραφέας του βιβλίου Transforming Toddlerhood