Ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούμε εύκολα ή μας φαίνεται υπερβολικό, η πρόληψη στην παιδική και εφηβική ηλικία έχει μεγάλη σημασία για την υγεία των ενηλίκων του μέλλοντος. Μάλιστα, ξεκινά πριν ακόμα και από τη σύλληψη, με τις συστάσεις των γιατρών προς τους μέλλοντες γονείς (και κυρίως προς τη μητέρα) για σωστή διατροφή, αποφυγή του καπνίσματος, του αλκοόλ, συγκεκριμένων φαρμάκων και άλλων τοξικών ουσιών, για να συνεχιστεί κατά την ενδομήτρια ζωή με τη λήψη των απαραίτητων συμπληρωμάτων, την πραγματοποίηση εξετάσεων προγεννητικού ελέγχου και τη συμμόρφωση της εγκύου στις ιατρικές οδηγίες για ομαλή εγκυμοσύνη και ανάπτυξη του εμβρύου. Κατά την πρώτη του επίσκεψη στο νεογέννητο, ο παιδίατρος θα το εξετάσει λεπτομερώς και θα κατευθύνει τους γονείς ως προς τη σωστή φροντίδα του. Το πρόγραμμα των προληπτικών επισκέψεων έως την ηλικία των 2 ετών συνδυάζει τις συμβουλές του γιατρού με την ενδελεχή κάθε φορά εξέταση του μωρού αλλά και με τους απαραίτητους εμβολιασμούς. Φυσικά, οι επισκέψεις αυτές πρέπει να επαναλαμβάνονται τακτικά τόσο για την παρακολούθηση της εξέλιξης του παιδιού και την έγκαιρη ανίχνευση ενδεχόμενων σωματικών ή και νευροαναπτυξιακών διαταραχών όσο και για την ολοκλήρωση του εμβολιαστικού προγράμματος μέχρι το τέλος της εφηβείας.
Εξετάσεις αίματος
Όταν το μωρό συμπληρώσει τους 12 μήνες ζωής και στη συνέχεια κατά την ηλικία των 4-5 ετών, συνιστώνται μια γενική αίματος (κυρίως για να διερευνηθεί το ενδεχόμενο ύπαρξης σιδηροπενίας) και μια γενική ούρων, εξετάσεις οι οποίες θα πρέπει να επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της εφηβείας (11-18 ετών). Όπου υπάρχουν σχετικές ενδείξεις (αυξημένο σωματικό βάρος, βεβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό κ.λπ.), προτείνονται και άλλες εργαστηριακές εξετάσεις (τιμές λιπιδίων, σάκχαρο νηστείας κ.λπ.), σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα.
Για τα μάτια τους
Μεταξύ 3 και 5 ετών, όλα τα παιδιά είναι σκόπιμο να κάνουν έναν έλεγχο στον οφθαλμίατρο, κυρίως για να προληφθεί και να θεραπευτεί η αμβλυωπία, το λεγόμενο τεμπέλικο μάτι που είναι σύνηθες σε αυτή την ηλικία. Εννοείται ότι, σε περίπτωση που οι γονείς ή ο παιδίατρος παρατηρήσουν κάποιο εμφανές πρόβλημα (π.χ., στραβισμό), η επίσκεψη στον οφθαλμίατρο πρέπει να γίνει άμεσα.
Κατά την έναρξη της σχολικής του ζωής, σε ηλικία 6 ετών δηλαδή, το παιδί θα πρέπει να επισκεφθεί τον οφθαλμίατρο για να διερευνηθεί η κατάσταση των ματιών του και να αποκλειστεί το ενδεχόμενο κάποιας διαθλαστικής ανωμαλίας (π.χ., μυωπία). Η εξέταση αυτή καλό είναι να επαναληφθεί κατά την τετάρτη ή την πέμπτη δημοτικού –αν φυσικά δεν υπάρχουν ύποπτα συμπτώματα νωρίτερα που θα επισπεύσουν την επίσκεψη στον οφθαλμίατρο–, αλλά και κατά την είσοδο του παιδιού στην εφηβεία, περίοδος κατά την οποία εμφανίζεται συνήθως η μυωπία.
Για την καρδιά τους
Στην ηλικία των 7-8 ετών, όσα παιδιά είχαν διαγνωστεί ως βρέφη με φύσημα θα πρέπει να κάνουν έναν υπέρηχο καρδιάς και τα υπόλοιπα ένα απλό καρδιογράφημα.
Στην ηλικία των 12 ετών, την περίοδο δηλαδή που αρχίζει η έντονη αθλητική δραστηριότητα, όλα τα παιδιά θα πρέπει να κάνουν έναν υπέρηχο και ένα καρδιογράφημα για τη διερεύνηση και τον αποκλεισμό της ύπαρξης τυχόν ασυμπτωματικών εκ γενετής προβλημάτων.
Για τη στοματική τους υγεία
Στην ηλικία των 2,5 με 3 ετών, συνιστάται η πρώτη επίσκεψη σε παιδοδοντίατρο, η οποία στη συνέχεια θα επαναλαμβάνεται ανά εξάμηνο. Οι γενικές οδηγίες περιλαμβάνουν τακτική φθορίωση (επειδή στην Ελλάδα δεν φθοριώνεται το νερό), αποφυγή των γλυκών καθώς τα παιδικά δόντια είναι πιο ευπαθή στην τερηδόνα και σωστή υγιεινή (τακτικό βούρτσισμα) υπό την επίβλεψη και την καθοδήγηση των γονιών.
Από τα 6-7 τους χρόνια, θα πρέπει να ξεκινήσουν να κάνουν φθορίωση στον οδοντίατρο (κάθε έξι μήνες) μέχρι και τα 17 τους, ηλικία κατά την οποία ολοκληρώνεται η ανατολή των μόνιμων δοντιών.
Ευχαριστούμε την Αναστασία Μπαρμπούνη, παιδίατρο, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας και Πρόληψης Νόσων, Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, για τη συνεργασία